Koja je to intencija – onoga što se želi sa ikhlasom (iskrenošću) u dovi?
بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله وحده والصلاة والسلام على من لا نبي بعده
Dova kao jedan od najboljih ibadeta prema Allahu dželle še’nuh, je kao i ostali ibadeti u velikoj potrebi da bude iskrena, predana, da odaje skrušenošću prema Njemu subhaneh!
U kontekstu toga spomenuću iskrenost ili ikhlas kao jednu od najljepših vrlina kojom može Allahov rob biti obradovan!
Naime, ikhlas kao ibadet prema Allahu i osobina koju krasi jednog predanog vjernika, spomenuta je na mnogim mjestima u Kur’anu, a nama je cilj da ga u ovom tekstu povežemo sa dovom, upravo onom sa kojom upućujemo Allahu dželle ve a’la naše molbe, a za koju islamska ulema uslovljava upravo ikhlas – iskrenost, te kažu:
يشترط للدعاء الإخلاص لله فيه
Uslovljava se da u dovi bude ikhlas Allahu!
Dakle ikhlas je šart za ispravnost dove, i to praktično znači da nema dove bez iskrenosti prema Allahu, koja uostalom označava čistoću od nifaka – licemerja u njoj, te naravno i čistoću od najveće pogani širka, uz usaglašenost ovog ibadeta sa praksom Poslanika Muhammeda sallallahu alejhi ve sellem!
Kaže dželle zikruhu u kontekst toga:
(فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ)
“Dovite Allahu! Čisto (iskreno) njemu ispovadajući din, pa makar to prezirali nevjernici!”
Zatim u drugom ajetu kaže:
قال الله تعالى: (قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ وَأَقِيمُوا وُجُوهَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ كَمَا بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ) الأعراف/29.
“Gospodar moj naređuje pravednost. I obraćajte se samo Njemu kad god obavljate namaz, i dovite iskreno Mu ispovijedajući vjeru!, kao što vas je prvi put stvorio, tako će vas ponovo oživiti.”
Neki su učenjaci spomenuli subu svom govoru u kontekstu dove i iskrenosti u njoj sljedeće riječi:
فالإخلاص في الدعاء أن ينقي الداعي تضرعه لله تعالى فلا يبتغي إلا رضا الله تعالى ورحمته؛ لاعتقاده الكامل أن النفع والضر بيده سبحانه وحده، وأنه المستحق للتضرع له سبحانه
Ikhlas u dovi ima značenje čistoće molitelja, da se predano obraća u ovom ibadetu Allahu, i da time ne traži osim zadovoljstvo Uzvišenog i Njegov rahmet; sa potpunim ubeđenjem da su korist i šteta jedino i isključivo u Njegovoj ruci subhaneh, koji je Jedan, te da On Jedini zaslužuje apsloutno da mu se dovi!
Zato takođe kažu:
وحقيقة الإخلاص هي التصفية وتخليص الشيء من الشوائب.
Suština ikhlasa – iskrenosti je u čistoći i oslobađanju od onoga što je švaaib (nečistoća)!
Riječ ševaaib jednina od riječi šaibeh شَائِبَة u jeziku ima sljedeće značenje, kaže se:
عَمَلُهُ خَالٍ مِنَ الشَّوَائِبِ’ : مِنَ العُيُوبِ وَالرَّذَائِلِ وَكُلِّ مَا يُدَنِّسُ
“Njegovo djelo je čisto od švaaiba” – od mahana, poroka i od svega kranjavoga što bi ga oskrnavilo!”
Zatim u drugom jezičkom primjeru kaže se:
لَيْسَ فِي ثَوْبِ الْحَرِيرِ شَائبَةٌ” : أَيْ لَيْسَ بِهِ مَادَّةٌ مِنْ أَيِّ نَسِيجٍ آخَرَ غَيْرِ الْحَرِيرِ
“U svilenoj odjeći nema ništa od šaibeh” – to jest, u njoj (svili) nema ni jednog drugog materijala sem svile!
Dakle, u dovi nesmije biti ništa od švaiba osim ihlasa – iskrenosti prema Allahu subhaneh!
قال ابن فارس
Kaže poznati jezičar Ebu Faris:
وهو تنقية الشيء وتهذيبه. يقولون خلصته من كذا
“معجم مقاييس اللغة” (2/208)
On je (ikhlas) čistoća i sugurnost od mahana i grešaka kažu: “Oslobodio (očistio) sam se od toga!”
Pa je interesantno da je ibnu Faris iskoristo pomoćnu riječ kojom je pojasnio ikhlas, riječ تهذيب – tehziib, a koja ima dodatno šire značenje u ovom cijelom kontekstu, poput:
تَهْذِيبُ العِبَارَةِ» : جَعْلُهَا سَلِيمَةً مِنَ العَيْبِ وَالخَطَإِ
Tehziibu El-Ibareh (izraza) – učiniti ga (taj neki izraz) čistim od mahane i greške!
Pa tako i dovu kada spominjemo u kontekstu povezanosti sa ihlasom, kažemo, da taj ikhlas u dovi mora biti čist, bez mahana, grešaka, poput pomešenosti sa nifakom ili širkom, dakle bez primesa njihovih nečistoća, siguran, i predan kroz iskrenost Njemu subhaneh!
Citiraću vam još jedan prelijep govor koji se tiče upravo ove naše teme, pa razmislimo o njemu:
وقال عز الدين بن عبد السلام
Rekao je Izzudin bin Abdisselam:
الإخلاص أن يفعل المكلف الطاعة خالصا لله وحده ، لا يريد بها تعظيما من الناس ولا توقيرا، ولا جلب نفع ديني، ولا دفع ضرر دنيوي
“قواعد الأحكام” (1/146)
“Ikhlas ima značenje da šerijatski obveznik (musliman), radi djela pokornosti čisto (i isključivo) radi Allaha vahdeh! Ne želeći time uzdizanje sebe u odnosu na druge ljude, te veličanje (njihovo), niti zadobijanje sebi neke vjerske koristi, niti odagnavanje sebi nekog dunjalučkog šerra!”
Na kraju upotpunjujem ovoj govor upravo onim sa čime se i najbolje može upotpuniti svaki govor, a to su riječi našeg Uzvišenog Gospodara, Allaha džele še’nuh, gdje kaže:
إِنَّا أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ فَاعْبُدِ اللَّهَ مُخْلِصًا لَهُ الدِّينَ * أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ فِي مَا هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ كَاذِبٌ كَفَّارٌ ) الزمر/2 – 3.
Mi ti, doista, objavljujemo Knjigu, s Istinom, pa u ibadetu Allahu budi, čisto Mu ispovijedajući vjeru. Zar ne, Čista vjera pripada samo Allahu. A oni koji pored Njega uzimaju zaštitnike govoreći: “Mi ih obožavamo samo zato da bi nas što više Allahu približili” Allah će njima, zaista, presuditi o onome u čemu su se oni razilazili. Allah nikako neće uputiti na Pravi put onoga ko je lažljivac i nevjernik!
Kaže u ovom govoru dželle zikruh:
مُخْلِصًا لَهُ الدِّينَ – مُوَحِّدًا لَهُ العِبَادَةَ وَالطَّاعَةَ
Mukhlisen lehu-d-din – “Čisto Mu ispovijedajući vjeru.“ – dakle, kao muvehhid Njemu u ibadetu i pokornosti!
I kaže u ovom istom ajetu:
الدِّينُ الْخَالِصُ- الطَّاعَةُ التَّامَّةُ السَّالِمَةُ مِنَ الشِّرْكِ
Ed-Dinu-l-Khalis – “Čistu vjeru” – to jest kroz potpunu pokornost, i sigurnost (čistoću) od širka!
Na kraju kažemo Allahu učini nas iskrenima u dovi i svim ibadetima koje si propisao svojim robovima, i budi sa nama zadovoljan!
Vallahu Alem, napisah ovo 6 – tog ramazana 1445 hidžretske godine!
Prof. Almir Ferizović