Mese’la; da li su nevjernici mukelefi u ograncima vjere?
Što se tiče prvog dijela vezano za teklif nevjernika u mese’li osnove dina (aslud-d-dina) ili ti akide, učenjaci spominju da nema razilaženja da su nevjernici mukelefi u osnovi vjere, kao što to spominje Muhammed Mirabij u ta’liku na poznato djelo ibnu Kudameta El-Makdisija:
أجمعت الأمة على أن الكفار مخاطبون بالإيمان الذي هو الأصل، و أختلفوا في خطابهم بفروعه، كالصلاة و الصوم و الحج على مذاهب.
“Umet je složan da su nevjernici (mekelefi) – oni na koje se odnosi govor vezano za (naredbu) iman a koji je asl (osnova vjere), a razilaze se u pogledu ogranaka vjere; tj da li su zaduženi time (da li se tiče njih) – poput namaza, posta, hadždža; na mezhebe.” (kraj prilagođenog citata).
Drugi dio se tiče teklifa nevjernika vezano za ogranke vjere kao što smo već i spomenuli u predjašnjem govoru, te da u mese’li ima razilaženja, i to:
Prvi govor; da nisu u teklifu (obavezi) osim u zabranama mimo naredbi, jer kažu da Poslanik sallallahu alejhi ve sellem – nije nikome od nevjernika naredio da naklanja ili naposti dane u kojima su bili na kufru, tako da se na njih ne odnosi teklif u furu’u, i ovo je jedan od rivajeta koji se pripisuje Ahmedu, zatim ovo je govor većine Hanefija, te govor El-Isfiraajinija od Šafija¹.
Drugi govor; da su obveznici, i da se teklif u ograncima odnosi i na njih, vezano i za naredbe i zabrane, i ovo je govor imama Šafije te drugi rivajet od Ahmeda i njega zastupaju većina onih koji su na njihovom mezhebu, zatim El-Kerkhij (الكرخي) od Hanefija, i ovo je zahir mezheba imama Malika.
Kažu, dželle še’nuh je rekao:
و لله على الناس حج البيت
“Hodočastiti Kabu, radi Allaha, dužan je svako”
Pa se u ajetu spominje En-Nas ; generalno svi ljudi, i muslimani i nevjernici.
Kaže Uzvišeni:
قالوا لم نك من المصلين
Rekli su; “nismo bili od onih koji su klanjali”.
Kažu ovdje nevjernici spominju da nisu bili namazdžije, ali im zastupnici prvog stava oponiraju i kažu da se pod ovim terminom misli na vjernike tj. na iman, našta im se odgovara da je to nelogično i stav većine je da se misli upravo na namazdžije jer to upravo i dokazuje ajet koji dolazi:
و كنا نكذب باليوم الدين
“Bili smo od onih koji su poricali Sudnji dan!”
Kažu upravo ovaj ajet govori o imanu, to jest njegovoj osnovi vezano za poricanje Sudnjeg dana, a da prvi govori o ogranku imana ili ti o namazu i klanjačima.
Kažu zastupnici drugog mišljenja u onome što ibnu Kudame navodi u (روضة الناظر), ukoliko nevjernici prime islam neće im se tražiti da naklanjaju namaze, i zastupnici ovog stava spominju tri delila²:
1. Govor Poslanika sallallahu alejhi ve sellem u kome kaže da islam briše ono prije.
2. Potvrđujući sunnet u kome je svojom praksom ukazao da nije tražio nikome ko je primio islam da naklanja namaze, ili naposti ramazane itd.
3. Masleha – korist, jer je to ono što će privući nevjernika kada zna da islam briše ono što je bilo prije, a niti traži da se nadoknadi propušteno od ogranaka.
Zatim spominju da se ovde teklif odnosi u naredbama i zabranama za nevjernike u smislu da će im se na Sudnjem danu natovariti grijesi i za ogranke, u onome što su ostavili od vadžiba i li su uradili neke harame, s’time da se obe skupine ne razilaze po pitanju teklifa u zabranama.
Nevevi spominje u El-Medžmu³ da nema razilaženja kod njih tj. Šafija u knjigama ogranaka da nevjernik “aslij” nije obavezan da klanja namaz, posti, udjeli zekat i tako dalje od islamskih ogranaka, a da u knjigama usula i usulijunima kod većine njih (Šafija) teklif se odnosi i na ogranke i na osnovu imana.
Zatim pojašnjava da fakihi govore o teklifu vezano za dunjaluk (tj. šart za ispravnost namaza i svih ostalih djela u furu’u je islam ), a da usulijuni govore o teklifu i kazni kao dodatak na kufr vezano za naredbe u ograncima na Sudnjem danu.
_____
¹ شرح الكواكب المنير ٥٠٠/١، أصول الجصاص ١٥٦/٢، الموافقات ١٨١/١
² شرح روضة الناظر، د. النملة
³ المجموع، ٥/٣